การกลับมาของ “กวางปูหว่าต” สัตว์หายากที่เคยถูกคิดว่าสูญพันธุ์ – โผล่อีกครั้งในรอบ 100 ปีที่เวียดนามการค้นพบที่สร้างความฮือฮาในวงการอนุรักษ์ เมื่อเดือนมกราคม 2025 นักวิจัยจากเวียดนามร่วมกับองค์กรอนุรักษ์ ได้เผยภาพถ่ายจากกล้องดักถ่าย (Camera Trap) ที่สามารถบันทึกภาพ “กวางปูหว่าต” (Muntiacus puhoatensis) ได้อย่างน้อย 11 ตัว ณ อุทยานแห่งชาติซวนเลียน จังหวัดแทงฮว้า 123bet ประเทศเวียดนามนับเป็นครั้งแรกในรอบเกือบ 100 ปี ที่สัตว์ชนิดนี้ปรากฏในธรรมชาติอีกครั้ง หลังจากที่เคยมีการค้นพบเพียงครั้งเดียวในปี 1929 ที่เขตปูหว่าต จังหวัดเหงะอาน และไม่เคยมีรายงานพบอีกเลยข่าวนี้สร้างความตื่นเต้นในวงการวิทยาศาสตร์และการอนุรักษ์ ไม่เพียงในเวียดนาม แต่ยังได้รับความสนใจจากสื่อต่างประเทศ ที่รายงานว่า “สิ่งมีชีวิตหายากที่หายสาบสูญไป 100 ปี ได้รับการค้นพบอีกครั้งกลางป่าลึกเวียดนาม” พร้อมระบุว่า นี่คือ “ปาฏิหาริย์ด้านการอนุรักษ์”

ตามข้อมูลจาก IUCN (2023) กวางปูหว่าตถูกจัดอยู่ในกลุ่ม “ข้อมูลไม่เพียงพอ” (Data Deficient) เพราะไม่มีหลักฐานการพบในธรรมชาติตลอดเกือบศตวรรษที่ผ่านมา นักวิทยาศาสตร์บางรายเคยสงสัยว่า อาจเป็นเพียง “กวางรูปร่างพิเศษ” ของสายพันธุ์อื่น เช่น กวางรูสเวลต์ 123bet หรือกวางเทือกเขาอันนัมแต่การค้นพบครั้งใหม่นี้ ได้เปลี่ยนแปลงความเข้าใจเดิมทั้งหมด! ทีมวิจัยสามารถเก็บตัวอย่างดีเอ็นเอจากอุจจาระ, ขน, เขา และหนัง จำนวน 42 ชิ้น เพื่อนำไปเปรียบเทียบกับตัวอย่างเก่าที่เก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์ Field ณ ชิคาโก ผลการวิเคราะห์ยืนยันว่า กวางปูหว่าตคือสายพันธุ์อิสระ ไม่ใช่กวางสายพันธุ์อื่นจากรายงานในวารสาร Conservation Genetics (2014) และเว็บไซต์ Mongabay ระบุลักษณะทางชีวภาพของ “กวางปูหว่าต” ว่ามีน้ำหนัก 14–20 กิโลกรัม รูปร่างเพรียว ขาเรียวเล็ก ขนมีสีน้ำตาลแดงหรือสนิม ตัวผู้มีเขาสั้นไม่มีแฉก และมีเขี้ยวโผล่ออกจากปากบน เป็นสัตว์ขี้อาย อาศัยอยู่โดดเดี่ยวในป่าดิบชื้นและป่าหินปูน ชอบกินใบไม้, ยอดอ่อน และผลไม้ป่า

เดิมทีเชื่อกันว่ากวางปูหว่าตมีเฉพาะที่เขตปูหว่าต จังหวัดเหงะอานเท่านั้น แต่การค้นพบครั้งนี้ที่อุทยานแห่งชาติซวนเลียน จังหวัดแทงฮว้า บ่งชี้ว่าอาจมีการกระจายพันธุ์กว้างกว่าเดิม โดยเฉพาะในเขตป่าหินปูนแนวต่อเนื่องระหว่าง 2 พื้นที่นี้ พื้นที่ดังกล่าวมีลักษณะป่าดิบแน่นหนา และมีภูมิประเทศขรุขระ ยากต่อการเข้าถึง จึงเหมาะสำหรับสัตว์ที่หลีกเลี่ยงมนุษย์อย่างกวางปูหว่าต คาดว่าประชากรในป่าธรรมชาติอาจมีราว 30–50 ตัว แต่อาจมากกว่านี้หากมีการสำรวจเพิ่มเติม